Cyniczni nastolatkowie i nauczyciel idealista, zostali głównymi bohaterami filmu “To Sir, With Love”. Nauczycielem był w nim Sidney Poitier, który po 10 latach, od swojej roli ucznia w “Blackboard Jungle”, stanął po drugiej stronie ławki.
Brytyjska produkcja powstała w 1967 roku. Zanim jednak padł pierwszy klaps, właściciel praw do realizacji filmu na podstawie książki o tym samym tytule, Columbia Pictures, zastanawiał się nad możliwościami jego komercyjnego sukcesu. Film mógł bowiem, z racji osadzenia akcji w Londynie, nie przyjąć się w Ameryce, której widownia dyktowała ówczesne kierunki rozwoju wielu filmowych przedsięwzięć. Obawy okazały się nieuzasadnione, przynajmniej w przypadku piosenki wykonywanej przez Lulu, o tym samym tytule co film, która okazała się numerem jeden na amerykańskich listach przebojów. Natomiast film znalazł się na liście najlepszych 50 filmów o szkole.
Film powstał na podstawie powieści „To Sir, with Love” pióra Edwarda Ricardo Braithwhite’a, pochodzącego z Gujany, który wspominał w niej swoje doświadczenia z pracy nauczyciela w londyńskim East Endzie. Chociaż film dotykał kwestii rasowych, z racji postaci czarnego nauczyciela, koncentruje się jednocześnie na aspekcie buntu młodzieży wobec rzeczywistości lat 60.
Poitier zagrał nauczyciela, Marka Thackereya – jego imię i nazwisko zostały zmienione w stosunku do literackiego pierwowzoru – który przyjeżdża z Gujany Brytyjskiej do Londynu, po drodze zatrzymując się w Stanach Zjednoczonych. Thackerey godzi się na posadę nauczyciela wobec braku powodzenia w poszukiwaniu pracy inżyniera. W rezultacie trafia do szkoły, gdzie uczy się trudna młodzież, której obawiają się także niektórzy nauczyciele.
Thackerey natrafia na opór powierzonej mu klasy, która postanawia pokazać mu, że to uczniowie rządzą, a nie nauczyciel. W końcu Thackerey zostaje wyprowadzony z równowagi i gwałtownie reaguje na fatalne zachowanie podopiecznych, deklarując wprowadzenia własnego porządku. W rezultacie udaje mu się złamać krnąbrnych uczniów i nakłonić ich do przyjęcia jego zasad. W filmie pojawia się również postać jedynego czarnego ucznia w klasie. Pogrzeb matki tego ucznia staje się okazją do następnej próby, w której biali uczniowie kierując się rasowymi uprzedzeniami nie chcą wziąć udziału w ceremonii pogrzebowej. I w tym przypadku Thackerey’owi udaje się wpłynąć na opinię uczniów. Thackerey tak bardzo zżywa się ze szkołą i uczniami, że przestaje traktować swoją nauczycielską profesją jako okres przejściowy, co będzie miało wpływ na jego decyzję o odrzuceniu długo oczekiwanej oferty pracy jako inżyniera.
Poitier mógł czuć wspólnotę biografii z odgrywanym przez niego nauczycielem. Tak jak on doświadczył w dorosłym życiu dyskryminacji. Podobnie jak Braithwhite pochodził z ubogiej rodziny.
Chociaż powieść Braithwhite’a odniosła sukces w 1959 roku, dopiero siedem lat później rozpoczęły się zdjęcia do filmu. Budżet należał do niższych, i producent filmu zakładał niską dochodowość filmu. Mimo to, w odróżnieniu do amerykańskich produkcji, „To Sir, With Love”, zagrali słuchacze szkół teatralnych, wyszkoleni już do bycia aktorami, co nie było częstym zjawiskiem w filmach powstających w Hollywood. Nad wszystkimi swoim niezwykłym talentem górował jednak Poitier. Brytyjscy aktorzy wspominali, że Poitier zawsze sprawiał wrażenie wsłuchania się i niezwykłej koncentracji na słowach, które w scenariuszu były adresowane do niego.
W stosunku do powieści Braithwhite’a zmieniło się otoczenie, w którym wystąpili bohaterowie filmowej adaptacji. Zamiast fokstrota i walca, uczniowie tańczyli rock’n’rolla. Pojawiły się nawet cytaty nawiązujące do Beatlesów. Jednak film wszedł na ekrany dopiero w 1967 roku. Columbia nie spieszyła się z jego promocją.
Opinie na temat filmu były skrajnie różne, od wychwalających film, po krytyczne, które wskazywały na dryl brytyjskich aktorów wyniesiony z teatralnych akademii, co miało niszczyć autentyzm. Był to też okres szczególny dla samego Poitier. Powoli znajdował się on na linii ognia ze strony czarnych krytyków, którzy oskarżali go o spełnianie oczekiwań białej publiczności i odwrót od aktorstwa zaangażowanego na rzecz praw czarnych Amerykanów. Bez względu na różne głosy, film przyjął się dobrze, a w 1996 roku powstała jego nowa wersja, również z udziałem Poitier. Pozostał też muzyczny przebój. „To Sir, With Love” w rewelacyjnym wykonaniu Lulu.
Paweł
Film “To Sir, With Love” będzie można obejrzeć w ramach 2. Przeglądu Filmów “Afro-Ameryka” w KINO.LAB w Warszawie, w poniedziałek, 4 kwietnia, o godz. 20.30. Wstęp wolny!