Po raz trzeci, Fundacja „Afryka Inaczej”, przeprowadziła monitoring polskich mediów. Przez 12 miesięcy, od czerwca 2022 roku, przeglądaliśmy doniesienia medialne dotyczące tematyki afrykańskiej. Afryka wciąż nie jest w centrum zainteresowania dziennikarzy i osób tworzących treści w mediach społecznościowych. Natomiast słowo „Murzyn” wciąż rozpala najgorętszą debatę, z której niewiele można dowiedzieć się o kontynencie afrykańskim i ludziach pochodzenia afrykańskiego.
W ramach monitoringu chcieliśmy się przekonać, na ile Afryka jest obecna w polskich mediach tradycyjnych. Zależało nam, by odpowiedzieć na pytania: jakie tematy przyciągają uwagę ludzi mediów i na ile ogromny kontynent, często zlewający się w jeden kraj w świadomości odbiorców, ma szansę na obecność w polskich przekazach medialnych. Ze względu na dużą liczbę zebranych materiałów w raporcie prezentujemy tylko wybrane zagadnienia, które w okresie objętym analizą były najczęściej obecne w mediach.
Okres objęty monitoringiem był czasem burzliwych wydarzeń na świecie. Po zakończeniu kryzysu związanego z pandemią, inwazja Rosji na Ukrainę doprowadziła do kolejnego kryzysu o globalnym oddziaływaniu i miała wpływ nie tylko na Europę, ale również Afrykę. Wojna za wschodnią granicą Polski przyciągała uwagę większości mediów.
W tym czasie w polskiej polityce na szczeblu krajowym nie było już posłów pochodzenia afrykańskiego. John Godson wrócił do Nigerii i nie wykluczał swojego startu w wyborach prezydenckich – ale nie w Polsce, tylko w swojej afrykańskiej ojczyźnie – porzucając ostatecznie myśl o posłowaniu na Wiejskiej. Z kolei Killion Munyama, który był rzadziej dostrzegany przez polskie media, zrezygnował z mandatu posła po tym, jak w 2021 roku otrzymał nominację do Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych. Nie był on jednak aż tak medialnym politykiem jak Godson.
Jednocześnie do głosu zaczęło dochodzić młode pokolenie osób pochodzenia afrykańskiego, często urodzonych i wychowanych w Polsce. O ile nie spotkamy tych osób w polskiej polityce, to stały się one stosunkowo aktywne w mediach, coraz częściej prezentując głos Afrykanek i Afrykanów, czy też Afropolek i Afropolaków. To z pewnością duża zmiana, której również postanowiliśmy się przyjrzeć w ramach prowadzonego monitoringu.
Odrębną kategorią są polscy youtuberzy i youtuberki. W polskojęzycznych kanałach na YouTube coraz więcej osób dzieli się wrażeniami ze swoich podróży, publikuje podcasty zapraszając do nich osoby pochodzenia afrykańskiego. Przyjrzeliśmy się również tej sferze aktywności w mediach, która, biorąc pod uwagę zasięgi niektórych kanałów na YouTube, zaczyna kształtować poglądy coraz większej grupy odbiorców.
Najważniejsze problemy z postrzeganiem Afryki w Polsce, wynikające z monitoringu mediów oraz badań opinii publicznej, to:
• Stereotypowe postrzeganie Afryki w kontekście braku wody, chorób, ubóstwa, wojen i zacofania. Oprócz tych negatywnych skojarzeń kontynent afrykański był identyfikowany także z dziką przyrodą.
• Brak wiedzy na temat różnorodności Afryki – kontynentu, na który składa się ponad 50 państw, mocno się od siebie różniących. To sprawia, że znacznie częściej spotykamy narrację o Afryce ogólnie, niż o konkretnym miejscu czy afrykańskim kraju.
• Niski poziom wiedzy o Afryce i brak głębszego zainteresowania tym kontynentem.
• Skrótowy, zdawkowy i powierzchowny przekaz o Afryce, który obecnie najczęściej oferują media społecznościowe. Przy ich rosnącym wpływie na opinię publiczną serwowany przez nie przekaz ma coraz większe znaczenie.
• Publiczna dyskusja na temat Afryki w Polsce wciąż tkwi na etapie wyjaśniania kwestii językowych i sporów o to, czy powinniśmy używać słowa „Murzyn”.
Afryka zlewa się w przekazie medialnym w jeden kraj. Wynika to ze słabego zainteresowania kontynentem afrykańskim wśród polskiego społeczeństwa, co potwierdziły ubiegłoroczne badania opinii publicznej, wspominane już wcześniej w raporcie. Nie powinno to jednak dziwić, bo i mieszkańców poszczególnych afrykańskich krajów mało interesuje to, co dzieje się w Polsce. Im dalej coś jest od nas, nie tylko w znaczeniu odległości, ale przede wszystkim wpływu na rzeczywistość, tym mniej nas interesuje.
Cały raport jest dostępny na stronie www.afryka.org
Pobierz raport „Afryka i jej mieszkańcy w polskich mediach”
Poprzednie raporty i opracowania Fundacji „Afryka Inaczej znajdziesz na stronie www.afryka.org/media/
Wycinki medialne, które posłużyły do przygotowania raportu były udostępnione za pośrednictwem firmy PSMM Monitoring&More (wcześniej Press-Service Monitoring Mediów).
Raport powstał w ramach projektu „Afryka po polsku” dzięki dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG Program Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy.
