W Afryce Zachodniej, na terenach dawnego cesarstwa Mali, nazwiska mają moc, dlatego że odsłaniają człowieka tak, jak rentgen wnętrze ludzkiego ciała. Nazwisko ma także władzę, dlatego nikt nie może go zmienić. Z tego też względu, kobiety nie przyjmują po ślubie nazwiska męża, tylko zachowują własne.
Nazwisko mówi wszystko praktycznie o pochodzeniu etnicznym, regionalnym i nawet o zawodzie przodków danej osoby. Senegal liczy około 40 języków lokalnych i tyle grup etnicznych. Wśród nich, największe co do liczebności populacji to : Wolof, Serer, Pular, Malinke, Diola, Soninke. Nazwisko w języku wolof to „Sant”. Ten termin dosłownie znaczy: „złożyć hołd, podziękować komuś”.
Nie wiem, czy w dawnej Polsce Kowalski mógł być kimś innym niż kowalem, Knap tkaczem czy Szewczyk szewcem. W dawnym Senegalu nazwisko wiele mówiło o właścicielu czy właścicielce. Ale i dziś przekazuje dokładną informację! Osoba o nazwisku Diatta koniecznie należy do grupy etnicznej Diola, Diallo należy do Pular a Diouf do Serer! To prawie nauka, którą Senegalczycy znają bardzo dobrze. W obrębie danej grupy etnicznej, funkcjonuje jeszcze węższa podgrupa nazwisk działających, jak współczesne szyldy reklamowe – nawiązują do konkretnych zawodów:: szewc, kowal, muzyk, jubiler itp. Jest to rodzaj znacznika tożsamości, kryjącego w sobie wykształcone oraz obowiązujące w danej etnicznej kulturze znaczenia, wartości. Ta identyfikacja nazwiskowa jest tym bardziej oczywista, że liczba nazwisk rodzinnych w Senegalu jest bardzo niewielka.
Moje nazwisko Diouf jest typowe dla Senegambii i dla grupy etnicznej Serer. Spotykamy pisownię francuską w Senegalu – Diouf – lub angielską w Gambii – Joof. Herbem tej rodziny jest antylopa, symbol łaski, szlachetności, mądrości i pracy. Nazwa klanu to NDioufen (w języku serer). Członkowie tej rodziny panowali w czasach przed kolonialnych nad królestwami Sine, Saloum i Baol. Drugi prezydent Senegalu nazywał się Abdou Diouf.
Dziś jednak nazwiska, coraz rzadziej wskazują na status rodzinny z powodu mieszanych małżeństw. To zjawisko dotyczy przede wszystkim miast, szczególnie najbardziej wielokulturowych w kraju, czyli stolicy Dakar (gdzie mieszka prawie 1/4 ludności kraju). Na przykład Diop, Ndiaye lub Seck, najwyraźniej o etnicznym pochodzeniu Wolof, może być Serer czy Pular. Znajdujemy Ndiaye w tym samym czasie wśród Wolof, Serer, Soninké, Diao wśród Wolof, Pular. Dobrze ten stan rzeczy opisuje wolofskie powiedzenie: „Sant Dëkoul Fenn” – nazwisko nigdzie nie mieszka.
Mamadou Diouf
Materiał powstał dzięki dofinansowaniu
