Zachodniosaharyjska pułapka

afryka.org Czytelnia Poznaj Afrykę! Zachodniosaharyjska pułapka

Udział Mauretanii w okupacji Sahary Zachodniej wynikał z obaw przed marokańskim ekspansjonizmem. W latach 50-tych Maroko powróciło do idei „Wielkiego Maroka”, w którego granicach miał znaleźć się również obszar Mauretanii. W tym przypadku Rabat mógł liczyć na wsparcie swoich aspiracji ze strony państw Ligi Arabskiej, niektórych krajów afrykańskich i Związku Radzieckiego.

Marokańczycy powoływali się na kilkaset lat kontaktów między Mauretanią i ich ojczyzną. Wskazywali też przykład Mauretańczyków domagających się unii obu krajów pod przywództwem Maroka. To w granicach marokańskiego królestwa schronił się lider Sojuszu Mauretańskiego, Horma Ould Babana. Ogłosił on unię z Marokiem, która miała ochronić prawa Maurów przed „czarnymi” Afrykańczykami z południa Mauretanii.

Znamienny jest fakt, że Maroko uznało niepodległość Mauretanii dopiero w 1969 roku. Stało się to 9 lat po dekolonizacji tego kraju. Chociaż wraz z uznaniem istnienia państwa mauretańskiego, Marokańczycy wycofali swoje roszczenia terytorialne wobec Mauretanii, prezydent Moktar Ould Daddah, pozostawał nieufny wobec Rabatu. Dlatego wraz z aneksją przez nich Sahary Zachodniej, Daddah postanowił zająć jej fragment, który miał być strefą buforową. Jednak zanim do tego doszło Mauretania popierała aspiracje niepodległościowe Saharyjczyków. To byłoby najlepszym rozwiązaniem z punktu widzenia mauretańskich władz.

W okresie poprzedzającym okupacją Sahary Zachodniej, Daddah starał się wspierać jej mieszkańców w ich dążeniu do samostanowienia o przyszłości ojczyzny, wtedy jeszcze hiszpańskiej kolonii. Miał przy tym nadzieję, że Saharyjczycy, którzy byli splecieni wspólnymi więzami z Maurami z północy, wybierając niezależność postanowią połączyć się z Mauretanią. Kiedy w 1974 roku było jasne, że Maroko chce okupować Saharę Zachodnią, Daddah zaczął zmieniać swoje stanowisko. Z jednej strony, na arenie międzynarodowej wspierał prawo do samostanowienia Saharyjczyków, z drugiej, na użytek wewnętrzny, mówił o budowie „Wielkiej Mauretanii”.

Rok później Daddah wiedział już, że na pewno weźmie udział w rozbiorze Sahary Zachodniej. Okupacja zachodniosaharyjskiego południa, prowincji Tiris al Gharbiyya, nie miała jednak wielu zwolenników w Mauretanii. Część Mauretańczyków wspierała aspiracje niepodległościowe sąsiadów z północy. Inni, pochodzący z południa „czarni” Afrykańczycy, bali się powiększenia Mauretanii o terytorium Sahary Zachodniej. Ich zdaniem zwiąkszyłoby to liczbę „białych” Maurów w kraju. Poza tym uważali zachodniosaharyjski konflikt za wojnę między Arabami.

Pomimo orzeczenia Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, który przyznał Saharyjczykom prawo do samostanowienia, odrzucając roszczenia terytorialne Maroka i Mauretanii do Sahary Zachodniej, oba kraje zignorowały jego decyzję. Daddah podpisał w listopadzie 1975 roku porozumienia madryckie z Hiszpanią. Madryt oddawał Mauretańczykom i Marokańczykom swoją zachodniosaharyjską kolonię. Maroko miało zająć 2/3 jej terytorium. Pozostała, trzecia część – prowincja Tiris al Gharbiyya – przypadła w udziale Mauretanii.

Pierwsi mauretańscy żołnierze pojawili się na Saharze Zachodniej w 1976 roku. Od samego początku musieli toczyć walki z zachodniosaharyjskim Frontem Polisario, domagającym się niepodległości. Bojownicy Polisario górowali nad Mauretańczykami, zadając im dotkliwe straty. Mauretańskie władze zaczęły wydawać coraz więcej na wojnę w swojej północnej kolonii.

W 1976 roku stacjonowało w niej zaledwie 3 tysiące mauretańskich żołnierzy. Na początku 1977 roku już 12 tysięcy, aby rok później ich liczba wyniosła 17 tysięcy. Wydatki skarbu Mauretanii wzrosły z tego powodu o 64 procent. Spowodowało to pogłębienie kryzysu ekonomicznego w tym kraju. Osłabiło też pozycję prezydenta Daddaha, bo coraz większą rolę zaczęło odgrywać wojsko.

Z kolei bojownicy Polisario docierali coraz dalej, atakując nawet mauretańską stolicę, Nawakszut. Daddah zrozumiał, że to może tylko sprowokować Maroko do zajęcia mauretańskiej części Sahary Zachodniej, a nawet wkroczenia marokańskiej armii do Mauretanii. Istniały też obawy, że Algieria – popierała Polisario przeciwko Maroku i Mauretanii – zechce przy tej okazji doprowadzić do zmiany władz w Nawakszut.

Polisario atakując terytorium Mauretanii miało jeden cel. Jak najszybsze usuniecie słabszego okupanta, aby wszystkie siły skierować przeciwko Marokańczykom. Dlatego chciało doprowadzić do jak największych strat w mauretańskiej gospodarce. Doszło do ataków na strategiczne dla Mauretanii Nouadhibou i Zouîrât. Sytuacja stała się na tyle trudna, że Nawakszut musiało skorzystać z pomocy Francji. Francuskie samoloty przeprowadziły bombardowania kolumn Polisario.

Polisario dało sobie i z tym radę. Co więcej, w lipcu 1977 roku, zaatakowało po raz drugi Nawkaszut, ostrzeliwując mauretańską stolicę z rakiet. Daddah był już tak słaby i tak bardzo bał się przejęcia władzy przez mauretańskie wojsko, że wporwadził po raz pierwszy do rządu przedstawicieli armii. To był początek końca pierwszego prezydenta Mauretanii.

W kraju rosła opozycja wobec polityki Daddaha i wojny, którą prowadził. „Czarni” Afrykańczycy, którzy wstępowali do armii z racji braku innego zajęcia nie byli zainteresowani arabską wojną o Saharę Zachodnia. „Czarni” mieszkańcy południa odmawiali płacenia podatków na wojnę między Arabami. Z kolei żołnierze, którzy byli Maurami, sympatyzowali z Polisario – bojownicy FRontu byli spokrewnieni etnicznie.

Na początku 1978 roku Daddah szukał sposobu na wyjście z impasu. W armii rosło niezadowolenie, bo prezydent cały czas zmieniał dowódców, aby zapobiec zamachowi stanu. W lutym Daddah powołał na dowódcę armii pułkownika Mustafę Oulda Saleka. Kilka miesięcy później, 10 lutego 1978 roku, Salek przeprowadził przewrót i usunął Daddaha z urzędu. Powstała wojskowa junta, Wojskowy Komitet Odrodzenia Narodowego, który za swój cel przyjął zakończenie konfliktu o Saharę Zachodnią. Jednocześnie Polisario ogłosiło zawieszenie broni z Mauretanią.

Salek zarządził wycofanie mauretańskiech żołnierzy z Tiris al Gharbiyya. Na ich miejsce wkroczyli Marokańczycy. W 1979 roku mauretańska okupacja Sahary Zachodniej została zakończona.

(kofi)

 Dokument bez tytułu