7 lipca 2007 roku w Lizbonie zostaną ogłoszone wyniki konkursu na 7 nowych cudów świata. Wśród kandydatów jest Timbuktu w Mali.
To miasto położone nad Nigrem jest obecnie stolicą jednego z okręgów Mali.
Nazywane miastem 333 świętych i perłą pustyni, powstało w XI wieku. Legenda mówi że zostało założone wokół studni, należącej do kobiety imieniem Buktu. Stąd też nazwa miasta Tin-Buktu, studnia Buktu. W opinii historyków Timbuktu oznacza małą wydmę. Według jeszcze innej wersji oznacza wnękę, jamę, ponieważ zostało założone pomiędzy wydmami.
Timbuktu, założone przez berberyjskich nomadów, leżało na styku dróg karawanowych i czerpało zyski ze swojego położenia. Jego mieszkańcy za żywność z południa płacili solą przywożoną z północy. W swoich dziejach wchodziło w skład kilku państw. W XIV wieku było podporządkowane władcy imperium Mali – Mansie Musie. On właśnie, sprowadził do Mali znanego architekta, który zbudował meczety m.in. w Timbuktu i Gao w charakterystycznym stylu budowli Sahelu, zwany stylem sudańskim. Budowle sudańskie są budowane z suszonej na słońcu gliny – banko. Cechą wyróżniającą ten styl są minaretyi meczetów, oparte na belkowaniu z desek palmowych, wystających poza ściany budowli.
Kiedy Mali chyliło się do upadku, miasto zostało opanowane przez Tuaregów. Jednak w krótkim czasie na horyzoncie pojawiła się nowa potęga polityczna – panstwo Songhaj. Jego władca Sonni Ali, przejął Timbuktu z rąk Tuaregów. Za czasów jego następcy, największego władcy Songhaju, Askii Mohammeda, Timbuktu liczyło 35 000 mieszkanców.
W XV wieku powstał tam drugi ze słynnych meczetów; Sankore, który stał się siedzibą jednego z najsłynniejszych uniwersytetów swoich czasów. W okresie największej renomy, uczęszczało do niego 25 000 uczniów. Trzeci z wielkich meczetów to Sidi Yahya, który powstał w mieście podczas panowania Tuaregów.
Pod koniec XVI wieku, na skutek upadku handlu złotem afrykańskim, Maroko, dla rekompensaty najechało Songhaj. W 1591 roku Timbuktu zostało stolicą marokańskiego paszałyku – Arma i rozpoczął się jego upadek. Paszałyk prowadził liczne wojnyi z Fulanami i Bambara. W XVII i XVIII wieku, państwa Afryki Północnej, kierują swe zainteresowanie handlowe w stronę Europy i Azji. Dawne szlaki karawanowe przesuwają się na wschód, m.in. przez napady koczowników, i znaczenie Timbuktu znacznie gwałtownie zmalało.
Kryzys handlowy doprowadził do walki o władzę między dawnymi grupami rządzących miastem a kupcami. Ludność rolnicza zaczęła migrować na południe, ku żyźniejszym terenom, a na ich miejscu przybyli nomadzi. Timbuktu, targane klęskami żywiołowymi, głodem i epidemiami, straciło ponad połowę mieszkańców.
W XVIII wieku paszałyk został rozbity przez Tuaregów. Nałożyli oni trybut na paszę, który zachował swoją teoretyczną władzę do pierwszej połowy XIX wieku.
W 1894 roku Timbuktu zajęli Francuzi, aby dopiero prawie 70 lat później mogło stać się częścią niepodległego państwa Mali.
W Timbuktu, wpisanym na listę dziedzictwa światowego UNESCO w 1988 roku, poza trzema wspaniałymi meczetami z banko, można zwiedzać domy sławnych podróżników: Rene Caille i Heinricha Bartha. Jednak prawdziwym rarytasem są manuskrypty z czasów poprzedzających islam przechowane od 1977 roku w centrum Ahmeda Baby.
Czy Timbuktu będzie jednym z cudów świata? Tego dowiemy się w lipcu.
(mj)