Polacy mają Irenę Szewińską, Dominikańczycy Felixa Sancheza, a Mozambijczycy Marię Mutolę, która jak dotąd jest zdobywczynią wszystkich olimpijskich krążków dla swojej ojczyzny.
Historia występów sportowców z Maputo na Igrzyskach Olimpijskich jest dość krótka. Światowa publiczność usłyszała o nich dopiero w roku 1980. Wówczas do walki o medale stanęło czternastu zawodników z Mozambiku. Wśród nich był m.in. Edgar Martins, który swoich sił próbował na moskiewskiej pływalni. Występ zarówno jego, jak i reszty reprezentacji pozostał jednak niezauważony.
Na prawdziwe sukcesy Mozambijczycy musieli czekać aż 16 lat. Wtedy bowiem swój pierwszy medal zdobyła wielka Maria Mutola.
Niewiele jednak brakowało, a Mozambik nadal pozostawałby bez olimpijskiego medalu. Od najmłodszych lat Maria była zafascynowana piłką nożną. Mieszkając na biednych przedmieściach stołecznego Maputo, popołudnia spędzała grając ze starszymi kolegami. Pewnego dnia w jej okolicy pojawił się człowiek, który zmienił jej życie.
Jose Craveirinha był pod wielkim wrażeniem gry młodej Marii. Jego uwagę szczególnie przykuły sposób w jaki Mutola biegała, szybkość jej biegu oraz odwaga, której nie brakowało tej Mozambijce podczas gry z mężczyznami. Jose niezwłocznie poznał Marię i zaproponował jej zmianę dyscypliny. Dziewczyna przystała na propozycję, a poeta przedstawił ją trenerowi klubu Deportivo de Maputo. Początki jej kariery były trudne. Maria nie potrafiła znaleźć motywacji do uprawiania lekkiej atletyki, więc bardzo poważnie rozważała rezygnację z treningu. „Aniołem Stróżem” okazali się być rodzice, którzy ostatecznie pomogli podjąć córce decyzję. Maria, za ich namową, postawiła na lekką atletykę.
Swoją wielką, międzynarodową karierę rozpoczęła bardzo wcześnie, bo już w wieku 16 lat. Sensacyjny srebrny medal na 800 metrów na Mistrzostwach Afryki dał jej przepustkę na Igrzyska Olimpijskie, rozgrywane w Seulu. Jak sama przyznaje, debiut na najsłynniejszej sportowej imprezie, był dla niej niezwykle stresujący, co było poniekąd powodem słabego, jak na nią, wyniku. Dwa lata później potwierdziła swój ogromny talent, w cuglach wygrywając Mistrzostwa Afryki rozgrywane wówczas w Kairze. W następnym roku zdecydowała się wyjechać do Stanów Zjednoczonych, aby tam kontynuować swoje treningi oraz naukę.
Kolejne lata stały pod znakiem dominacji Mutoli na wszystkich bieżniach świata. W hali od 1993 roku, tylko słabsza dyspozycja Mozambijki, mogła stworzyć jakiekolwiek szanse dla rywalek. W swojej kolekcji posiada aż siedem złotych medali Halowych Mistrzostw Świata. Na otwartym stadionie trzykrotnie zostawiała w tyle wszystkie, najlepsze przeciwniczki na świecie. Przed Olimpiadą w Atlancie, nikomu nie przyszło do głowy, że ktokolwiek może zagrozić Marii. Niestety, zaledwie trzecie miejsce było niewątpliwie porażką, która wzbudziła w niej sportową złość i chęć rewanżu. Ten udał się w pełni, gdyż cztery lata późnie, w Sydney nie było na nią mocnych. Maria Mutola jest obecnie uważana za najlepszą biegaczkę na 800 metrów w historii.
Jej życie nie kończy się jednak na samym sporcie. W 2003 roku została honorowym ambasadorem ONZ. Maria bardzo chętnie angażuje się w walkę przeciwko HIV/ AIDS.
Maria Mutola, choć ma już swoje lata, nadal będzie się liczyć w stawce o medale, podczas Igrzysk Olimpijskich, rozgrywanych w Pekinie.
Maciek Bartoś