Pisząc o Świętej Helenie, nie można pominąć Wyspy Wniebowstąpienia. Chociaż geograficznie, podobnie do archipelagu Tristan da Cunha, leży ona bardzo daleko od Saint Helena – około 1300 kilometrów na północny zachód – to administracyjnie jest częścią tego brytyjskiego terytorium zamorskiego.
Trochę historii
Jej nazwa pochodzi od dnia, w którym została odkryta. Stało się to w 1503 roku. W dzień Wniebowstąpienia, zobaczył ją portugalski żeglarz, Alphonse d'Albuquerque. Jednak są też tacy, którzy twierdzą, że odkrywcą wyspy był inny Portugalczyk, João da Nova w 1501 roku. Problem polega na tym, że nie poinformował o tym odkryciu.
Sucha i jałowa wyspa skutecznie zniechęcała statki do zatrzymywania się u jej brzegów. Jedynym powodem, dla którego na wyspie wysiadali marynarze było polowanie na morskie ptaki i żółwie zielone, składające jaja na piaszczystych plażach. Z czasem Portugalczycy przywieźli na nią kozy, które miały stanowić zapas mięsa dla żeglarzy przepływających obok Wyspy Wniebowstąpienia.
Na dłużej, żeglarze zatrzymali się na wyspie dopiero w 1701 roku, kiedy w Zatoce Clarence, zatonął brytyjski okręt HMS Roebuck, dowodzony przez Williama Dampiera. Sześćdziesięciu członków załogi, przetrwało dwa miesiące na niegościnnym lądzie, do czasu aż nie zjawiła się pomoc. Stało się to możliwe, dzięki odnalezieniu źródła wody pitnej, w miejscu nazywanym dziś Breakneck Valley.
W XVIII wieku wyspa była też wykorzystywana jako więzienie dla żeglarzy, którzy dopuścili się przestępstw na morzu. Jednym z nich był holenderski marynarz, Leendert Hasenbosch, zostawiony na wyspie za sodomię w 1725 roku. Śladem po jego obecności były rzeczy osobiste i pamiętnik, które rok później odnaleźli członkowie załogi brytyjskiego statku.
Pierwsi "długoterminowi" mieszkańcy pojawili się na Wyspie Wniebowstąpienia w 1815 roku. Miało to związek z uwięzieniem Napoleona na Saint Helena. Brytyjczycy postanowili rozmieścić na Wyspie Wniebowstąpienia garnizon, którego celem było zapobieżenie próbom odbicia zesłanego cesarza ze Świętej Heleny.
Garnizon, lotnisko, baza
Od tego czasu, uznawana dotąd za niegościnną, Wyspa Wniebowstąpienia stała się ważnym punktem na atlantyckim szlaku. Marynarka królewska zaczęła używać jej jako bazy dla specjalnej eskadry zachodnioafrykańskiej, której zadaniem było zwalczanie handlu niewolnikami. W 1898 roku uzyskała połączenie telegraficzne z Wyspami Brytyjskimi, dzięki położeniu kabla na dnie Atlantyku. Ćwierć wieku później pojawił się na niej oddział piechoty morskiej.
Podczas drugiej wojny światowej, Wyspa Wniebowstąpienia służyła Amerykanom za bazę lotniczą. Lotnisko Wideawake pełniło rolę przystanku dla amerykańskich samolotów na trasie z Ameryki do Europy i Afryki Północnej. Po wojnie Amerykanie opuścili tę bazę. Ale w miarę trwania kolejnej, tym razem „zimnej" postanowili na nią powrócić.
Rozbudowano pas startowy, z którego odlatywały także brytyjskie samoloty. Wyspa Wniebowstąpienia miała bardzo duże znaczenie w wojnie falklandzkiej (1982). To stąd na Falklandy wyruszyły eskadry Królewskich Sił Powietrznych.
Dziś
Od 1964 roku Wyspa Wniebowstąpienia podlega jurysdykcji brytyjskiego gubernatora z Saint Helena. Ze względu na militarny charakter wyspy, przez wiele lat, nie funkcjonował na niej samorząd. Stąd dopiero w 2002 roku została wybrana jej pierwsza rada.
Mieszkańcy Wyspy Wniebowstąpienia to przede wszystkim personel bazy wojskowej. Pochodzą ze Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Saint Helena. Przebywają na wyspie przez czas określony kontraktem. Szacuje się, że na wyspie przebywa około 1100 osób. Mieszkają w pięciu osadach, przy czym największą jest Georgetown.
Żaden z mieszkańców Wyspy Wniebowstąpienia nie może zostać na niej na stałe. Z kolei odwiedzający ją turyści muszą uzyskać specjalną zgodę na pobyt. Warunkiem zamieszkania na wyspie jest posiadanie zatrudnienia.
Póki co większość tymczasowych mieszkańców pracuje w angloamerykańskiej bazie lotniczej, a także przy obsłudze stacji wzniesionej przez Europejską Agencją Kosmiczną. A na samej wyspie nie produkuje się nic poza znaczkami pocztowymi. Jest to jedyny towar eksportowy Wyspy Wniebowstąpienia.
Z racji jej militarnego znaczenia nie dociera na nią wielu turystów. Ci, którzy przyjeżdżają, łowią ryby w wodach wokół wyspy. Do przyjazdu zniechęcają ich też problemy z dotarciem na miejsce. Dopiero niedawno, wojskowy zarząd bazy lotniczej Wideawake zezwolił na lądowanie samolotów cywilnych. Nie spowodowało to nagłego wzrostu zainteresowania wakacjami na Wyspie Wniebowstąpienia.
Nie oznacza to, że na Wyspie nie ma nic ciekawego. Wręcz przeciwnie. Wyspa Wniebowstąpienia to miejsce, gdzie swoje jaja składają żółwie zielone. Równie ciekawy jest świat niewielkiej i bezludnej wysepki Boatswain Bird. Gniazduje na niej wiele gatunków morskich ptaków, którym nie zagrażają ani szczury ani koty, które pojawiły się na Wyspie Wniebowstąpienia wraz z ludźmi – ci wprowadzili też większość gatunków roślin, porastających wyspę.
Pomimo istnienia dużej bazy wojskowej na Wyspie Wniebowstąpienia, nie grozi jej zadeptanie przez ludzi. Turyści wciąż będą mieli na nią za daleko.
(kofi)