Entuzjaści astronomii z południowej Afryki mają kolejny powód do świętowania. Całkiem niedawno ogłoszono, że w tym regionie zostanie umieszczona część Square Kilometre Array – sieć radioteleskopów – teraz zaś rezerwatowi Namib Rand przyznano tytuł pierwszego na kontynencie afrykańskim parku ciemnego nieba. Stał się więc jednym z najlepszych miejsc do patrzenia w gwiazdy.
Tytuł ten jest z inicjatywy arizońskiego Międzynarodowego Stowarzyszenia na rzecz Ciemnego Nieba (IDA) , największej organizacji postulującej walkę z zanieczyszczeniem światłem. Położony w południowej Namibii, rezerwat zajmuje powierzchnię 170 000 hektarów.
Oprócz rezerwatu Namib Rand, za parki ciemnego nieba uznano także rezerwaty w Nowej Zelandii, Kanadzie i na Wyspach Brytyjskich. W tych miejscach można obserwować nocne niebo w warunkach, jakie istniały prze pojawieniem się człowieka.
Ruch na rzecz ciemnego nieba chce ograniczyć ilość sztucznego światła tak, aby umożliwić nocne obserwacje astronomiczne. Coraz częściej są one ograniczane przez zjawisko znane jako zanieczyszczenie światłem.
Światło samo w sobie nie powoduje zanieczyszczenia. Źle osłonięte sztuczne źródła światła natomiast mogą mieć wpływ na zwierzęta nocne, co może powodować zachwiania w równowadze ekologicznej.
Namib Rand jest pierwszym parkiem ciemnego nieba, który otrzymał złotą rangę. Oznacza to, że sztuczne źródła światła zupełnie nie przeszkadzają w obserwacji nocnego nieba. Najbliższe miasto leży w odległości 100 km od rezerwatu, stolica kraju, Windhoek, jest oddalona aż o 400 km.
Dla ekologów złota ranga oznacza, że władze i pracownicy rezerwatu zrobili wszystko, aby zminimalizować wpływ sztucznego światła na faunę.
Jak powiedział dyrektor rezerwatu Nils Odendaal: ,, Przeprowadziliśmy szczegółową kontrolę wszystkich źródeł światła na terenie Namub Rand i wprowadziliśmy niezbędne zmiany m.in. zmniejszyliśmy moc żarówek. Wszystko to zgodnie z naszym planem mającym chronić nocne niebo”.
Według wytycznych obowiązujących na terenie rezerwatu, użycie światła jest ograniczone do minimum. Źródła światła mają specjalne zasłony, zamontowano również czujniki ruchu i regulatory czasowe. Światło włączane jest więc tylko w razie potrzeby
Pojazdy włączają reflektory tylko, jeśli światło księżyca jest zbyt słabe, w przeciwnym razie mogą używać tylko świateł parkowania. Rezerwat ciągle kontynuuję swoją politykę walki z zanieczyszczeniem światłem:
,,Namib Rand jest częścią kilku lokalnych i ogólnopaństwowych stowarzyszeń, dzięki czemu możliwa jest wymiana doświadczeń z innymi organizacjami ekologicznymi. Przykładem może być projekt Nam-place który zachęca właścicieli ziemskich do włączania się w akcje proekologiczne”.
Zarząd Namib Rand wykorzystuje swoje koneksje aby zwiększać świadomość ludzi odnośnie zanieczyszczenia światłem.
Ponadto, Fundusz Edukacyjny Pustyni Namib, który ma siedzibę w rezerwacie, prowadzi akcje edukacyjne wśród turystów, uczniów i ludności lokalnej. Odendaal szacuje, że w akcjach corocznie bierze udział ponad 1000 uczniów, publikacje dotyczące ekologii docierają zaś do ponad 18 000 czytelników.
Aplikację Namib Rand o przyznanie tytułu parku ciemnego nieba złożono w lutym 2012 r. Wielkim orędownikiem tego pomysłu był emerytowany profesor fizyki George Tucker z Nassau w stanie Nowy Jork. Tucker jest członkiem IDA, Namibię odwiedził po raz pierwszy w 2003 r. jak twierdzi, zaskoczyła go ilość gwiazd, które były widoczne. Jedynym źródłem światła była Droga Mleczna.
Od ośmiu lat Tucker bada stopień zaciemnienia nieba w Namibii. Używa do tego specjalnego urządzenia, które mierzy natężenie jasności w sekundach kątowych. Im większa wartość wskazuje urządzenie, tym ciemniejsze jest niebo. Namib Rand pod tym względem ma doskonałe wyniki od 8 lat. Korzystając z odpowiedniej aparatury można stąd dostrzec nawet ciemniejsze obiekty astralne.
,,Patrzeć w nieskalane niebo nad Namib Rand to niesamowite przeżycie. Uzyskanie przez rezerwat tytułu parku ciemnego nieba jest wielkim osiągnięciem dla Namibii i całej Afryki” napisał Tucker w oświadczeniu.
Większa część przychodu Namib Rand pochodzi z turystyki, możliwość fotografowania nocnego nieba z pewnością przyciągnie jeszcze więcej zwiedzających. Dlatego też dla władz tak ważna jest ochrona krajobrazu.
W projekt ochrony ciemnego nieba włączyły się liczne firmy działające na terenie rezerwatu.
W dzisiejszym świece zanieczyszczenie światłem staje się coraz poważniejszym problemem. Mieszkańcy wielkich miast mogą oglądać jedynie setki z tysięcy gwiazd na nocnym niebie.
Gwiazdy są nie tylko piękne, stanowią również ważną część życia ludzi i zwierząt. Niektóre zwierzęta są aktywne jedynie w nocy. Żeglarze od wieków używają gwiazd do nawigacji. Zbyt wiele światła prowadzi do marnowania energii i wypuszczani do atmosfery gazów cieplarnianych.
tłum. Szymon Dolata za africagoodnews