Uzasadnienie otrzymania nagrody Nobla: „w szerokiej perspektywie kulturowej i z poetyckim kolorytem kształtuje dramat istnienia”.
Akinwande Oluwole Babatunde Soyinka urodził się 13 lipca 1934 r. w miejscowości Ijebu Isara, w pobliżu Abeokuty w Zachodniej Nigerii. Pisarz, dramaturg, krytyk i teoretyk literacki. Pisał w języku angielskim. Jest pierwszym z pięciu laureatów literackiej nagrody Nobla (otrzymana w 1986 r.) z kontynentu afrykańskiego, a wśród nich jedyny czarny. Ukończył najpierw studia w Ibadanie, w Nigerii, po czym kontynuował na University of Leeds i tam też rozpoczął doktorat w 1973 r. W czasie pobytu w Wielkiej Brytanii pracował w Royal Court Theatre w Londynie. Wykładał o teatrze i literaturze na uniwersytetach w Ibadanie, Lagos i Ife, a później również w Cornell University. W 1960 r. założył grupę teatralną „The 1960 Masks”, a w 1964 „Orisun Theatre Company”. Założył również w1969r. czasopismo “Black Orpheus” poświęcone sztuce teatralnej. W ciągu swojego życia był parokrotnie więziony w swojej rodzinnej Nigerii za publiczne wyrażanie sprzeciwu wobec polityki sprawujących władzę w kraju. Przez wiele lat Soyinka żył na wygnaniu we Francji i USA, wracając do Nigerii dopiero w 1994 r., po czym dosyć szybko musiał ponownie wyjechać, a rząd generała Sani zaocznie skazał go na śmierć. Generał Abdulsalami Abubakar udzielił Soyince amnestii w 1998 r. i wielki pisarz nigeryjski mógł ponownie powrócić do swojej ojczyzny.
Soyinka pisze przede wszystkim dramaty, m.in. lżejsze dramaty: The Swamp Dwellers (1963r.), The Lion and the Jewel (1963r.), dramaty satyryczne: The Trial of Brother Jero (1963r.), Jero’s Metamorphosis (1973), A Dance of the Forests (1963r.), Kongi’s Harvest (1967r.) Madmen and Specialists (1971r.), dramaty filozoficzne: The Strong Breed (1963r), The Road (1965r.) i Death and the King’s Horseman (1975r.) oraz późniejsze jego prace: A Play of Giants (1984) i Requiem for a Futurologist (1985). Napisał też parę powieści, w tym przetłumaczoną na język polski książkę Interpretatorzy, narracyjnie skomplikowane dzieło, porównywane do Joyce i Faulknera czy Czas anomii (fragmenty w LnŚ nr 9(134) oraz wiele esejów, głównie z zakresu krytyki literackiej (m.in. zebrane eseje Myth, Literature and the African World (1975). Wole Soyinka jest jednym z najbardziej wpływowych i szanowanych krytyków literackich z kontynentu afrykańskiego, którego wkład w tę dziedzinę jest nieoceniony. Wśród jego dzieł autobiograficznych znajdują się wspomnienia z dzieciństwa Aké (fragmenty po polsku w LnŚ nr 9(134)) czy poruszające A Man Died. Prison Notes, opublikowane w 1972 r. (fragmenty po polsku w LnŚ nr 4(60)), opisujące jego doświadczenia w nigeryjskim więzieniu. Soyinka wydał również parę tomików poezji. Jest jednym z najbardziej znaczących pisarzy i intelektualistów z tzw. „pierwszej” generacji pisarzy afrykańskich (lata 50-70).
BIBLIOGRAFIA: publikacje po polsku
– powieść Interpretatorzy (Biblioteka Ludowa 1989r.)
– parę fragmentów, w “Literaturze na świecie” z 1976 r. i z 1987r.
Rozmowa telefoniczna LnŚ nr 9(134)
Czas anomii (fragment) LnŚ nr 9(134)
Ake (fragment) LnŚ nr 9(134)
Wiersze LnŚ nr 4/60
Dom Banigeji LnŚ nr 4/60
Interpretatorzy (fragment) LnŚ nr 4/60
Pochwała brzucha LnŚ nr 4/60
Człowiek umarł LnŚ nr 4/60
– jedno opowiadanie i wiersze, pojawiające się w zbiorze opowiadań nigeryjskich z 1980r.,
“Chwała kiszkom!” 19 współczesnych opowiadań nigeryjskich Iskry 1980r.
“Kapitał” 19 współczesnych opowiadań nigeryjskich Iskry 1980r.
“Śmierć o świcie” 19 współczesnych opowiadań nigeryjskich Iskry 1980r.
– zbiór poezji Kuranty ciszy i inne wiersze (1982r.)
Soyinka pozostaje w dużej mierze mało znany w Polsce, co widać chociażby po fakcie, że żadne z jego dramatów czy esejów nie zostało na język polski przetłumaczone, a zagranicą jest głównie ceniony za tę twórczość.
Miłka Stępień