Król Idris I

afryka.org Czytelnia Poznaj Afrykę! Król Idris I

Sidi Muhammad Idris Al-Mahdi As-sanusi (1889-1983), znany jako król Idris I, rządził Libią przez prawie 19 lat. 1 września 1969 roku został pozbawiony władzy przez obecnego przywódcę Libii, Muammara Kadafiego.

Idris pierwszy pochodził z oazy położonej we wschodniej prowincji Cyrenajki. W tym czasie Libia była częścią Imperium Otomańskiego. Kiedy w 1902 roku zmarł ojciec przyszłego króla, który był przewodniczącym muzułmańskiego bractwa Sanusiyah. Idris przejął w pełni obowiązki swojego ojca w 1916 roku.

Jeszcze w trakcie pierwszej wojny światowej Idris musiał rozpocząć negocjacje z Włochami, którzy uczynili z niej swoją kolonię. Rozmowy z Rzymem ułatwiał mu fakt, że włoscy najeźdźcy nigdy nie kontrolowali w pełni obszarów poza libijskim wybrzeżem. Dlatego był w stanie wynegocjować korzystny układ. Na jego mocy nastąpiło zawieszenie broni. Idris został emirem, z prawem do zwoływania własnego parlamentu i kontrolą nad Cyrenajką.

Wszystko zmieniło się w 1922 roku, kiedy Włochy postanowiły zbudować swoje północno-afrykańskie imperium i uznały, że Idris zamiast rozbrajając Libijczyków, nie robi nic, aby jego rodacy podporządkowali się Rzymowi. W tej sytuacji Idris udał się na wygnanie do Egiptu.

Z emigracji Idris nadal kierował swoim bractwem, w którym ujawniły się tendencje do walki nie tylko o wyzwolenie Cyrenajki, ale także innych libijskich prowincji,Trypolitanii i Fezzanu. Wspierał też aliantów w ich walce z Niemcami i Włochami w czasie drugiej wojny światowej. W rezultacie działań wojennych Cyrenajka i Trypolitania znalazły się pod kontrolą Brytyjczyków, a Fezzan zajęli Francuzi.

Idris wrócił do Libii w 1947 roku. Do rozstrzygnięcia pozostawała przyszłość trzech prowincji. O tym, czy miała je połączyć unia zdecydowało zgromadzenie narodowe złożone z przedstawicieli wszystkich obszarów przyszłej zjednoczonej Libii. Idris zyskiwał kolejno tytuł emira każdej z trzech libijskich prowincji. Zgromadzenie zdecydowało o ich połączeniu w jedno państwo, ogłaszając powstanie monarchii konstytucyjnej i wybierając Idrisa na króla.

W grudniu 1951 roku Libia ogłosiła niepodległość. Głową niepodległego kraju został Idris I, którego miał wspierać parlament. Idrisowi udało się przejąć całkowitą kontrolę nad armią. Miał też duże wpływy w parlamencie, w którym zasiadali przywódcy różnych grup plemiennych. Jednak król otrzymał władzę nad krajem, wtedy stosunkowo ubogim i nieurodzajnym. Libia stała się zależna od zewnętrznej pomocy. Idris poszukiwał jej na Zachodzie. Utrzymywał dobre relacje z Wielką Brytanią i USA. Stąd nie angażował się w ruch arabskich nacjonalistów, dystansując się od przemian w innych krajach regionu.

Polityka króla nie spodobała się młodszym pokoleniom Libijczyków, szczególnie wojskowym. Doprowadzili oni do zamachu stanu, który został przeprowadzony pod nieobecność króla, który przebywał w Turcji. Junta, która przejęła władzę, doprowadziła do zasądzenia kary śmierci dla króla, pomimo jego nieobecności przed trybunałem. Sam akt abdykacji odbył się z udziałem królewskiego bratanka, księcia Hasana. Idris I znów musiał żyć na emigracji. Władzę nad Libią przejął pułkownik Muammar Kadafi.

Rodzina królewska wyjechała najpierw do Grecji. Później wystąpiła o azyl do władz Egiptu. To właśnie nad Nilem obalony król znalazł schronienie aż do momentu swojej śmierci. Idris I zmarł w 1983 roku, w Kairze.

ostro

 Dokument bez tytułu