Nową kenijską konstytucję zaakceptowało już 67% społeczeństwa w referendum przeprowadzonym 4 sierpnia tego roku. Weszła w życie 27 sierpnia tym samym wprowadzając niemałe zmiany w struktury funkcjonowania systemu. Znajdziemy tam nie tylko zapiski odnoszące się do najważniejszych organów państwa, ale także artykuły mówiące o prawach człowieka, w tym prawach kobiet.
Nowa konstytucja reguluje między innymi prawo kobiet do majątku małżeńskiego. Dotychczas sprawa wspólnego mienia, w większości przypadków zarządzanego przez mężczyzn, budziła wiele kontrowersji. Zdarzały się przypadki, kiedy to kupiony dom ze wspólnych oszczędności sprzedawał mąż tym samym zawłaszczając całkowity zysk z transakcji. Problemem była także możliwość dziedziczenia przez kobiety własności po utracie męża. Według wcześniej obowiązującego prawa zwyczajowego rodzice mężczyzny potwierdzali ważność małżeństwa. Kiedy dochodziło do śmierci współmałżonka było to mało prawdopodobne by wdowa mogła przejąć spadek, który przechodził z powrotem w ręce teściów. Ponadto nakaz oficjalnego rejestrowania związków ukróci praktykę kobiet, które twierdziły, że były żonami tego samego człowieka w ramach prawa zwyczajowego, następnie ubiegając się o część jego posiadłości.
Od momentu wejścia w życie konstytucji sytuacja kobiet ma się zmienić. Jest przekonana o tym Njoki Ndung’u, członkini Komisji Ekspertów opracowujących nowa ustawę zasadniczą. Według niej, kobiety traktowane są jako obywatele drugiej kategorii, których prawa są marginalizowane. Dlatego stworzenie celów oraz działań, które mogłyby je wspierać jest konieczne. Podstawą jest nie tylko zwalczenie dyskryminacji ze względu na płeć czy status majątkowy, na co nowa konstytucja ma także wpłynąć, ale także prawo do czynnego udziału we władzy. Obecnie w kenijskim parlamencie zasiada tylko 10% kobiet, jeszcze mniej w rządzie.
Aby nowe przepisy funkcjonowały poprawnie osoby, które poczują się pokrzywdzone mogą ubiegać się o odszkodowanie przed Komisją ds. Równości, jeśli sprawa tam nie zostanie wyjaśniona, skarga trafia do sądu.
Nowa konstytucja jest dużym wyzwaniem dla społeczeństwa przede wszystkim, jeśli chodzi o praktykę i implementację zasad. Doświadczenie mówi nam, że jest to sprawdzian nie tylko dla młodych systemów, ale także starych demokracji. Dlatego kolejnym zadaniem jest uświadomienie kobiet o przysługujących prawach, dzięki którym ich interesy będę chronione, a rola w państwie się zwiększy.
Ola Czmiel