Da hip hop senegalensis

afryka.org Czytelnia Poznaj Afrykę! Da hip hop senegalensis

Byle dzieciak spotkany w Pikine, Grand Yoff czy Parcelles Assainies, czyli na przedmieściach Dakaru wie, że Senegal jest trzecią siłą hip hopową na świecie. Skąd takie przekonanie? Bo każda uliczka ma swój zespół.

Nie szkodzi, że chłopcy nie nagrali jeszcze kasety. Przyjdzie i czas na to. Pod kątem liczby zespołów sam region Dakaru jest światową potęgą… po USA i Francji. Nie mogłem tego sprawdzić. Ale wyglada na to, że zespołów jest jak baobabów w metrze kwadratowym. Mówi się o 3 tysiącach w całym kraju!

Rap dotarł wszędzie. Falami Atlantyku hip hop pokonał odwrotny szlak handlu niewolnikami. Senegalczycy mają drugie przekonanie co do rapu. Ta muzyka jest zwykłym powrotem sztuki słowa znanej tu jako tassu: deklamacja, improwizacja, poezja i satyra. Tym właśnie jest w tradycji ustnej (griotów) styl tassu. Może dlatego hip hop tak łatwo się zaaklimatyzował. Udany to powrót do korzeni. Pisząc o hip hopie w Senegalu warto wspomnieć o najsłynniejszym raperze urodzonym na północy kraju, w dawnej stolicy Saint Louis. Nazywa się Alioune Badara Thiam. Mając 7 lat wyjechał z rodziną do USA i przybrał ksywkę: Akon.

Wrócmy do Dakaru początku lat 90-tych. Dokładnie rok 92’, kiedy pojawia się na rapowym horyzoncie grupa Positive Black Soul – PBS i ukazuje się kompilacja „Senerap”. To właśnie ten moment otwiera drogę innym działającym na osiedlach zespołom. Było ich sporo: Daara J, Pee Froiss, Gokh-bi System, Djoloff, Bideew Bou Bess, Alif, Rap'Adio, Nix, Pacotille, Bat’Haillons Blin-D, Wa BMG 44, Da Brains…

Grupy te są prawdziwym głosem młodzieży. Nie było innej prasy poza państwową. Zwolennicy rap-tassu śpiewali odważniej o korupcji władzy i problemach dnia codziennego. Łaczyli technologię hip hopu z tradycyjnymi instrumentami jak: djembe, kora, xalam podkreślając tym afrykańskie korzenie.

Amadou Barry, alias Doug E. Tee, Didier Awadi, alias DJ Awadi, to Dakarczycy. W 89’ roku ci panowie postanowili połaczyć swoje rywalizujące grupy, czyli Didier Awadi’s Syndicate i King MC”s Amadou. Tak rodzi się pierwsza duża grupa rapowa Senegalu: Positive Black Soul. Inny wielki raper francuski , urodzony w Czadzie, wychowany w Senegalu, Mc Solaar zaprasza ich jako support podczas tournee po całej Francji.

Zespól zyskuje jeszcze na popularności po nagraniu kasety „Boul Fale” – nie przejmuj się w 94’. Z tej okazji PBS zaprasza pierwszoplanowe gwiazdy jak Omar Pene i Baaba Maal. Ten ostatni rewanżuje się przy nagraniu własnej płyty “Firin” i pomaga PBS podpisać kontrakt z labelem Island. Rok pózniej, pod koniec europejskiego tournee zespól nagrywa swój pierwszy album na rynek międzynarodowy “Salam”. PBS staje się pierwszym zespołem rapowym na kontynencie afrykańskim. W 2002 Awadi wydaje swój solowy album „Kaddu Gor” za co dostaje nagrodę RFI w kategorii muzyki świata.

Po tym jak PBS rozpada się właśnie w tym okresie, Awadi buduje na gruzach nową-starą formację PBS-Radikal z muzykami Baye Sooley, Carlou D et Noumounda Cissoko na instrumentach tradycyjnych kora i balafon.

Jego były partner Amadou Barry alias Doug E. Tee działa dalej i nagrywa swój pierwszy album solo „A Free Ka” w 03’ roku. Dwa lata spózniej ukazuje się pierwsza część trylogii „Ngëm” – wiara, póżniej „Diom” – godność i „Fiit” – odwaga. Płyta „Ngëm” dostała nagrodę najlepszego albumu w Dakar Hip Hop Awards 2005.

Ale jedna z najsłynniejszych dziś formacji powstaje dużo póżniej, bo dopiero w połowie lat 90-tych. Faada Freddy (Abdoul Fathah Seck), N'Dongo D (Mamadou Lamine Seck) i Lord Aladji Man (Mansour Jacques Sagna) rapują od 94’ w językach wolof, francuskim i angielskim. To oni własnie tworzą obecnie jeden z najlepszych zespołów w Senegalu: trio Daara J , który wystąpił już dwa razy w Polsce.

Daara to szkoła życia, szkoła koraniczna do której uczęszczali członkowie grupy. Dla zespołu religia, polityka, problemy społeczne są ważnymi tematami. W 97’ roku, podpisują kontrakt z francuskim labelem Declic i nagrywają w Paryżu album „Daara –J”, pod okiem słynnego Mad Professora. Remiksując utwór „Solidarite” zaprasza ich Youssou N’Dour, po czym zabiera jako support na tournee. Na kolejnej płycie „Xalima” (98’) , wyraźnie słychać rap o brzmieniu afro a gościnnie śpiewa Patra pochodząca z Jamajki. Grają także muzycy Youssou N’Doura na instrumentach tradycyjnych. Następny Album „Boomerang” wychodzi w 03’ i jest prawdziwym hitem. Tytuł nawiązuje do tej afrykańskiej muzyki, która rozwinęła się poza kontynentem, u diaspory i teraz wraca do Afryki: blues, r&b i salsa, które są bardzo popularne w Senegalu. Płyta zawiera 13 kawałków i jest zróznicowana: rap, reggae i soul, muzyka Zulusów, ale także salsowy utwór „Esperanza”. Na festiwalu Hip Hop Awards 2003 w Dakarze, Daara J zdobywa cztery nagrody między innymi: najlepsza grupa, najlepsza sprzedaż, najlepszy klip. Dalej nagrywają na Jamajce w mitycznym studio Marleya Tuff Gong kilka utworów z grupą Morgan Heritage, jadą na tournee po Europie i wygrywają po drodze prestiżową nagrodę BBC Awards 2004 , jako najlepsza grupa na kontynencie afrykańskim. Niestety Makhtar Diop, DJ zespołu umiera w 2007 roku.

Tylko encyklopedia mogłaby umieścić listę zespołów działających w samym Dakarze. Warto jednak zasygnalizować takie załogi, jak powstały w 93’ roku Pee Froiss z dzielnicy Pikine, czyli Kocc 6 (Babacar Diagne) i Xuman (Makhtar Fall) na wokalu oraz Dj Gee Bayss (Georges Martin Lopis). Inny zespół Gokh-bi System, który reprezentował afrykańską scenę hip hopu w 03’ roku, podczas kręcenia filmu ”Furious Force of Rhymes” oraz innego dokumentu dla CNN. Grupa jest bardzo popularna w USA dzięki koncertom w aż 28 stanach, gdzie dzieli scenę z takimi gwiazdami jak Angelique Kidjo, Damian Marley, Culture, Toots and the Maytals, Erika Badu, Baaba Maal…

Jest wiele bardzo znanych grup hiphopowych w Senegalu: działający od 92 roku Bideew Bou Bess, kobieca kapela Alif (Attaque Libératoire de l’Infanterie Féministe ) tworzona przez trzy tancerki hip hopu w 97’ roku. Są jeszcze świetny poeta Fou Malade i zakręcony Pacotille…

Mamadou

 Dokument bez tytułu