Wyspy Świętego Tomasza i Książęca to jeden z najmniejszych krajów Afryki – mniejsze są tylko Seszele. W ich skład wchodzą dwie duże wyspy – Sao Tome (Świętego Tomasza) i Principe (Książęca) i kilka mniejszych wysepek (wśród nich Ilhéu das Rolas położona dokładnie na równiku).
Całkowita powierzchnia tego wulkanicznego archipelagu obejmuje 1001 km² lądu, przy czym Sao Tome ma 854 km², a Principe – 136. Długość linii brzegowej wysp wynosi 209 kilometrów.
Położenie Sao Tome e Principe, w Zatoce Gwinejskiej i w strefie równikowej, sprawiają, że na tych wyspach dominuje bujna roślinność (700 gatunków roślin). Wraz z pięknymi plażami sprawia wrażenie tropikalnego raju. Nie oznacza to, że przyjeżdżają na nią tłumy turystów – średnio 20 osób na tydzień. Ruch turystyczny jest wciąż bardzo ograniczony. Do zachodnich brzegów Afryki jest stąd 220 kilometrów. Jeszcze dalej i trudniej dostać się tutaj z Europy.
Klimat Wysp Świętego Tomasza i Książęcej charakteryzuje się wysoką wilgotnością i stałą temperaturą dnia, około 27 °C – w nocy spada ona do 20 °C. Ilość opadów kształtuje położenie w strefie równikowej, przy czym pora deszczowa trwa od października do maja.
Same Wyspy Świętego Tomasza i Książęca są częścią strefy wulkanów, w której skład wchodzą też: wyspa Bioko (Gwinea Równikowa) i góra Kamerun (Kamerun). To przekłada się na ich krajobraz.
Najwyższym szczytem Sao Tome e Principe jest Pico de São Tomé (2024 m n.p.m.), położony w Parku Narodowym Obo. Drugim pod względem wysokości jest Pico Ana Chaves. Oba znajdują się na wyspie Sao Tome, która tak naprawdę jest wulkanem tarczowym. Ostatnia erupcja lawy miała tutaj miejsce około milion lat temu. Od tego czasu „wyspa-wulkan" podlega erozji, a lawa zamieniła się w bazalt. Druga wyspa archipelagu, Książęca, nie ma już tak wysokich gór. Jej najwyższym punktem jest Pico de Príncipe (948 m n.p.m.).
Zbocza gór na Sao Tome porasta dziewiczy, tropikalny las, przez co można poruszać się po nich tylko pieszo. Obszarami leśnymi stały się też dawne, opuszczone plantacje, szczególnie te na Wyspie Książęcej, gdzie mieszka zaledwie 6 tysięcy ludzi. Lasy na Sao Tome e Principe uchodzą dziś za schronienie dla wielu rzadkich gatunków zwierząt, wśród których duża część to gatunki endemiczne – występują tylko na tym archipelagu.
Białe i czarne plaże, malownicze położenie i wrażenie całkowitej izolacji. Póki co takie są Wyspy Świętego Tomasza i Książęca. Są, bo może to się zmienić. I wcale nie w rezultacie wciąż mało prawdopodobnego wzrostu liczby przyjazdów turystycznych. Zagrożeniem dla całego archipelagu mogą być złoża ropy naftowej, do których eksploatacji dążą władze Sao Tome e Principe.
(kofi)