Nikt nie może pozostać obojętny wobec wszędobylskiej natury królika, spokojnego uporu żółwia, oportunizmu kameleona czy wytrzymałości konia. W różnych sytuacjach możemy zachowywać się jak one, naśladować niezawodny zwierzęcy instynkt.
W przysłowiach i opowieściach, zwierzęta odgrywają ważną rolę. Uosabiają różne ludzkie charaktery, służą za metaforę międzyludzkich relacji. Często słabsze wygrywają z tymi na pozór silniejszymi, używając sprytu. Lew potrafi głośno ryczeć, ale można wywieść go w pole, bo ma silniejsze kły niż rozum. Małpa sprawia wrażenie inteligentnej, hiena natomiast zawsze pozostanie łapczywa, fałszywa i okrutna.
Zwierzęta portretują tradycyjne role społeczne, od wodza do żebraka, mędrca, kłamcę, nieuczciwego kupca, „wioskowego koguta” czy leniwego rolnika. Historie personifikujące zachowania zwierząt idealnie nadają się do przekazywania tradycyjnej moralności. Są jak lustro, w którym odbijają się ludzkie charaktery i każdy może zobaczyć w nim siebie i innych, ale także odnaleźć inspirację do czynów, na które wcześniej brakowało mu odwagi.
„Jakie to dziwne: wół je trawę, a pies mięso. Osły zaś noszą wino, a piją wodę” (Galla): często zdarza się, że ten, kto najciężej pracuje, jest najmarniej wynagradzany. „Człowiek jest jak pawian: je dwoma rękami”: oznacza, że ludziom czasem trudno się zdecydować i bywają niewierni. Czasem zwierzęta mówią to, co sami chcielibyśmy powiedzieć. Zając powie: „Odważni śpią spokojnie” (Mossi). Kameleon: „Czy idziesz wolno czy szybko, i tak w końcu spotkasz śmierć” (Ewe). Antylopa natomiast: „Jeśli pozostaniesz w tym samym lesie, w końcu tam umrzesz” (Ewe) lub: „Jak zobaczysz lwa, w ucieczce możesz wspiąć się nawet na krzak bawełny” (Ngbaka), ale „uciekając przed lwem możesz natknąć się na hienę” (Beti).
„Szarańcza którą złapiesz, ugryzie cię" (Pigmeje): sukces trzeba okupić wysiłkiem, a czasem bólem. „Razem możemy podnieść nawet słonia, mówią mrówki” (Mossi): w jedności siła. „Czarna kura znosi białe jajka” (Mina): wygląd może być mylący. „Krowa kopnie tego, kto ją doi” (Zulu): najbliższa osoba może ucierpieć od złości wodza. "Na widok lwa małpy uciekają, a szalone pawiany krzyczą” (Kaonde): w razie niebezpieczeństwa kieruj się rozsądkiem. Nie należy poddawać się ślepo wyborom tłumu: „Owce pędzą na oślep, nie wiedząc dokąd i po co” (Beti). Nie można też działać zbyt szybko i bez zastanowienia: „Jaszczurka, która biegnie za szybko, nie trafi do własnej nory” (Kongo).
Marta Surowiec