Reportaż literacki ma w polskiej literaturze znakomitą tradycję. Tym ciekawsze i cenniejsze są więc dla polskiego (zaprzyjaźnionego z literaturą tego typu) czytelnika książki reporterskie powstałe za granicą. Zwłaszcza, gdy dotyczą kwestii tzw. palących wyzwań współczesności, które nie ograniczają się do jednego kraju, czy regionu, lecz zmuszają do szerszej, globalnej refleksji. I gdy dodatkowo ich walory literackie nie ustępują walorom poznawczym.
Książka Klausa Brinkbäumera „Afrykańska odyseja” jest z tego punktu widzenia wyjątkowa. Autor – wielokrotnie nagradzany dziennikarz „Spiegla” – opisał w niej podróż do Afryki, którą (z „Hebanem” Ryszarda Kapuścińskiego pod pachą) odbył wraz z byłym uchodźcą z Ghany – Johnem Ampanem. Razem z fotografem Markusem Matzlem towarzyszył Johnowi w drodze powrotnej (po 14 latach spędzonych w Europie) do domu, poznając podczas podróży świat uchodźców i uciekinierów z Afryki. Poznał ludzi, którym droga do europejskiego raju zajmuje nieraz kilka lat, ludzi, którzy na tratwach i łodziach w Cieśninie Gibraltarskiej widzieli śmierć swoich przyjaciół i towarzyszy podróży, nastolatki sprzedawane do europejskich domów publicznych. Spotkał ludzi, którzy wiodą – nie do końca z własnego wyboru – podwójne życie: w Europie i w Afryce. Autor zmusza siebie i europejskiego czytelnika do refleksji nad tym, czym jest europejskie państwo prawa i społeczeństwo obywatelskie, które opłaca budowę „współczesnych murów obronnych” w Ceucie i obmyśla coraz bardziej wyszukane formy obrony europejskiego bogactwa. Książka – wolna od natrętnego dydaktyzmu, opisująca w prostych i wyrazistych słowach rzeczy trudne do wyobrażenia – daje złożony i wielobarwny obraz Afryki, jest też jednak pośrednio książką o Europie (i tym samym – o Polsce).
Za opublikowany w „Spieglu” reportaż „Afrykańska odyseja” Klaus Brinkbäumer otrzymał Nagrodę Henriego Nannena 2007 w kategorii “Reportaż” (czyli Nagrodę im. Egona Erwina Kischa).
„W tej książce Europejczyk przegląda się jak w lustrze. Oglądamy siebie oczami Innych – tych Afrykanów, którzy wyruszyli w długą i bardzo niebezpieczną podróż do Europy. Dlaczego tu przyjeżdżają? Dlaczego zostawiają swoją ojczyznę i decydują się na wegetację w krajach, w których – jak mówi jeden z bohaterów reportażu – ‘jest zimno, wszyscy cały dzień pracują i nie mają nawet czasu dla swoich kobiet’? Afrykańska imigracja do Europy dokonuje się wbrew wszystkim przeszkodom – przez morze i ocean, wbrew strażom granicznym i bandytom. To jedno z najważniejszych zjawisk naszych czasów. Ta książka pozwala je zrozumieć.”
O autorze:
KLAUS BRINKBÄUMER, urodzony w 1967 roku w Monachium dziennikarz “Der Spiegel” zajmuje się głównie tematyką zagraniczną. Wynkiem tych zainteresowań jest “Afrykańska odyseja”, za którą otrzymał w 2007 roku Henri-Nannen-Preis w kategorii reportażu. W książce “Rejs Vizcaíny” wspólnie z Clemensem Högesem opisał tajemniczą historię statku, na którym Krzysztof Kolumb odbył swą ostatnią podróż w poszukiwaniu Nowego Świata. Jest członkiem hamburskiej Akademie für Publizistik i Institut zur Förderung publizistischen Nachwuchses w Monachium. Ukończył University of California, jest doświadczonym żeglarzem i nurkiem.
czarne