Zmarł Malangatana Nguenha

afryka.org Kultura Sztuka Zmarł Malangatana Nguenha

5 stycznia zmarł najsłynniejszy mozambicki artysta, charyzmatyczny Malangatana Nguenha, który w 1997 roku otrzymał od UNESCO tytuł Artysty dla Pokoju.

Urodzony w 1936 w wiosce Matalana, w południowym Mozambiku, Malangatana swoje najmłodsze lata spędził uczęszczając do szkoły misyjnej i pomagając swojej matce w gospodarstwie. W wieku 12 lat wyruszył do Maputo (wtedy Lourenzo Marques) w poszukiwaniu pracy, w 1953 został zatrudniony jako chłopiec do przynoszenia piłek w klubie tenisowym. Praca umożliwiła mu wznowienie edukacji, na lekcje uczęszczał w nocy i to właśnie wtedy ujawnił się jego talent artystyczny. Członek klubu Augusto Cabral zapewnił mu materiały i pomagał sprzedawać prace. W 1958 Malangatana zaczął działać w skupiającej artystów organizacji Nucleo de Arte i otrzymał pomoc od malarza Ze Julio. W następnym roku prace Malangatany zostały po raz pierwszy wystawione publicznie jako część zbiorowej wystawy, dwa lata później Malangatana doczekał się swojej własnej wystawy. Miał wtedy 25 lat. W 1063 roku jego wiersze zostały opublikowane w dzienniku Black Orpheus (Czarny Orfeusz) oraz w antologii Współczesnej Poezji Afrykańskiej. W następnym roku Malangatana został zatrzymany przez portugalską tajna policję polityczną (PIDE) i spędził 18 miesięcy w więzieniu. W 1971 roku otrzymał stypendium z portugalskiej Fundacji Gulbenkian, dzięki której studiował rycinę i ceramikę. Od 1981 roku Malangatana pracował w pełnym wymiarze godzin jako artysta.

Wśród osiągnięć Malangatany znalazła się nagroda Medal Nachingwea za Wkład do Mozambickiej Kultury, został też uhonorowany Grande Oficial de Ordem do Infante D. Henrique (Orderem Księcia Henryka). Jego prace były wystawiane w Angoli, Portugalii, Indiach, Nigerii, Chile i Zimbabwe, kolekcje dzieł Malangatany znajdują się w Mozambiku, Angoli, Republice Zielonego Przylądka, Bułgarii, Nigerii, Szwajcarii, USA, Urugwaju, Indiach, Pakistanie, Zimbabwe i Portugalii. Wykonał także kilka zleceń na publiczne dzieła plastyczne, w tym murale dla Frelimo i UNESCO. Malangatana wykazał się także aktywnością w zakładaniu instytucji kulturalnych, w tym Narodowego Muzeum Sztuki, Centrum Studiów Kulturoznawczych, Centrum Sztuki, centrum rozwijania zdolności młodych w Maputo; był tez jednym z założycieli Mozambickiego Ruchu Pokoju i LEMO.

Prace Malangatany zawsze wyrażały śmiałą wizję życia jako harmonii pomiędzy człowiekiem, zwierzęciem a światem roślin. Sięgał do swojej rdzennej spuścizny, obejmując jednocześnie symbole nowoczesności i postępu, łączył sztukę z polityką. W uznaniu jego nieugiętej postawy, Dyrektor Generalny UNESCO Federico Mayor wręczając mu nagrodę UNESCO powiedział o Malangatanie: „znacznie więcej niż twórca, znacznie więcej niż artysta – ktoś kto pokazuje, że istnieje uniwersalny język, język sztuki, który pozwala przekazywać przesłanie pokoju i sprzeciwiać się wojnie.”

Magda Bitner

 Dokument bez tytułu