Na opendemocracy.net (polecam!) pojawił się ostatnio artykuł Rogera Southalla o obecnej sytuacji w południowoafrykańskiej partii rządzącej i skomplikowanych relacjach pomiędzy partią a państwem, ideologią a praktyką.Poniżej niektóre wątki artykułu. Link do całości w polu źródło.
1. Odwołanie Mbekiego z funkcji prezydenta wywołało kryzys nie tylko państwowy ale i wewnątrzpartyjny. Mbeki jest zdeterminowany do kontynuowania walki z Zumą, a ANC jest bardzo podzielone wewnętrznie.
2. Jedną z dalekosiężnych przyczyn kryzysu miałaby być… osobowość Mbekiego, który zazdrosny o swoją władze i nietolerujący sprzeciwu, starał się skompromitować/odsunąć wszystkich potencjalnych "rywali", co z kolei popychało ich w stronę Zumy.
3. ANC cierpi na "rozdwojenie jaźni". Z jednej strony – duma z liberalnej konstytucji i pokojowych przemian, z drugiej – dziedzictwo walki z systemem i lewicowe (często wręcz komunistyczne) ideały, wśród których konieczność "transformacji" (bynajmniej niedemokratycznej) państwa zajmuje poczesne miejsce. Komunistyczne hasła łączone z kapitalistyczną praktyką wywołały niezadowolenie "młodszych partnerów", czyli partii komunistycznej i związków zawodowych. Zuma stał się przywódcą tych niezadowolonych nie tyle z przekonania, ile z oportunizmu / populizmu.
4. W warunkach bezwzględnej dominacji ANC zaciera się granica między państwem a partią. Instytucje państwowe są wykorzystywane do załatwiania partyjnych porachunków (patrz. próby Mbekiego użycia organów ścigania do rozprawienia się z Zumą), ANC stara się opanować i podporządkować sobie całą administrację i inne instytucje (sądownictwo, media państwowe).
5. Ciekawe, że Mbeki zrezygnował z prezydentury, kiedy odwołała go jego partia, a nie parlament (który de iure dysponuje takimi kompetencjami). Jeszcze bardziej świadczy to o przewadze instytucji partyjnych nad państwowymi.
Mój komentarz:
Ciekawe perspektywy stwarzają pogłębiające się podziały wewnątrz ANC. Jeśli się one utrwalą i doprowadzą do rozpadu partii na dwa niechętne sobie stronnictwa, możemy mieć do czynienia z … prawdziwą demokratyzacją RPA (w sytuacji gdyby ani ANC-Mbeki ani ANC-Zuma nie mogły rządzić samodzielnie i musiały kooptować partnerów zewnętrznych np. DA).