Senegalska proza kobieca (4)

afryka.org Czytelnia Poznaj Afrykę! Senegalska proza kobieca (4)

Aminata Zaaria to najmłodsza przedstawicielka prozy senegalskiej, urodzona w 1973 roku w Thiès, a zatem w przeciwieństwie do swoich poprzedniczek już w wolnym, niepodległym kraju. Obecnie jest uznaną dziennikarką, autorką powieści i sztuki teatralnej. Mieszka w Paryżu.

W 2005 roku wydała sztukę teatralną „Consulat Zénéral” (Konsulat Generalny). Przede wszystkim jest jednak znana jako autorka powieści „La Nuit est tombée sur Dakar” (Noc zapadła nad Dakarem), która ukazała się w 2004 roku nakładem paryskiego wydawnictwa Bernard Grasset.

Powieść zaczyna się słowami: „Wiem, że ryzykuję ogniem piekielnym, ale jestem gotowa na wszystko, żeby tylko uciec od biedy. Być może dobry Bóg weźmie pod uwagę moje cierpienia tu na ziemi i to marzenie, a nie moje grzechy. Wystarczy wytłumaczyć mu, że miałam dosyć przeciętności wokół siebie, aby On obdarzył mnie swoim bezgranicznym miłosierdziem i łaską. Tym samym w dniu Sądu Ostatecznego nie pośle mnie w ogień piekielny, gdzie smażą się kobiety, które miały stosunki seksualne z mężczyznami, którzy piją alkohol, jadają wieprzowinę i nie zachowują postu w ciągu świętego miesiąca. Jeżeli mam odwagę łamać nakazy religijne, to dlatego że podjęłam takie postanowienie wspólnie z moją najlepszą przyjaciółką Dior Touré…”.

Tak zaczyna się opowieść o dwóch siedemnastoletnich Senegalkach, które opuszczają swoją rodzinną wioskę, żeby dotrzeć do Dakaru i prowadzić „światowe życie”. Aby zdobyć jakieś środki na przetrwanie decydują się na uprawianie płatnego seksu z białymi mężczyznami. Tym samym marzenia przeradzają się w koszmar. Jak sama podkreśla w wywiadzie dla pisma kobiecego „Amina” w czerwcu 2004 roku nie jest pierwszą, którą zainspirował Dakar, stolica, miasto portowe, pełne sprzeczności, kontrastów, niebezpieczeństw. Miała ochotę opisać rzeczywistość współczesnego afrykańskiego miasta. Wybrała je na miejsce swojej powieści.

To przede wszystkim historia przyjaźni dwóch młodych dziewcząt, co nie jest częstym zjawiskiem w kraju, w którym dopuszcza się poligamię, w kraju, gdzie kobiety patrzą na inne przede wszystkim jako potencjalne rywalki. Autorka bardzo ceni kobiece przyjaźnie. Uważa, że kobieta sama może dokonać ważnych rzeczy, ale kiedy działają wspólnie mogą realizować przedsięwzięcia o ogromnym wymiarze.

Poza tym Zaaria porusza bardzo ważny społecznie problem prostytucji. W jej książce prostytucja to świadomy wybór, decyzje wynikające z chęci podwyższania statusu materialnego, wyobrażenia o świecie europejskim, kreowanym poprzez filmy i media. Bohaterki szybko zdają sobie sprawę, że magia zachodniego luksusu wciąga bezpowrotnie i na zawsze okalecza psychicznie. Jednakże gotowe aby zrealizować swoje marzenia są poświęcić wszystko. Za marzenia przyszło im zapłacić wysoką cenę. Mają zaledwie 17 lat, a tak wiele już swoim życiu przeszły, doświadczyły upokorzenia, głodu, przemocy fizycznej. Poza tym błędy i decyzje młodości będą miały swoje konsekwencje w całym ich przyszłym życiu. Żaden Senegalczyk nie będzie chciał związać się z kobietą, która była z białym mężczyzną.

Siłę oddziaływania fikcji literackiej w utworze młodziutkiej powieściopisarki potęguje sytuacja rzeczywista. W reportażach, prezentowanych w ostatnich latach we francuskiej telewizji niejednokrotnie podejmowano tematykę turystyki seksualnej w Senegalu. Prostytucja istnieje we wszystkich współczesnych społeczeństwach, stąd i w dakarskim porcie nie jest zjawiskiem precedensowym. Przy czym fakt, że Senegalczycy, którzy utrzymują kochanki, autorka także uważa za formę prostytucji. A takie ciche przyzwolenie daje senegalskie społeczeństwo.

Autorka stara się spojrzeć na poruszane kwestie w szerokim społeczno-kulturowym ujęciu. Z jednej strony powieść jest formą przestrogi, dla młodych kobiet, które marzą o zachodnim Eldorado. Pokazuje, że marzenia mogą być początkiem życiowych tragedii. Z drugiej – podkreśla, że do takich decyzji mogą skłaniać radykalne poglądy fundamentalistów afrykańskich, którzy chcieliby widzieć milczące kobiety, zamknięte w kuchni.

Aminata Zaaria wybrała formę reportażu, który stwarza możliwość oddania najgłębszych uczyć, emocji, z zachowaniem przejrzystego stylu i prostoty przekazu.

Sohna Aisha Ndiaye

 Dokument bez tytułu