Zachodniosaharyjska tożsamość

afryka.org Czytelnia Poznaj Afrykę! Zachodniosaharyjska tożsamość

Kim są Saharyjczycy? Czy są już narodem? A może tylko grupą etniczną? Skąd wzięła się i czym jest zachodniosaharyjska tożsamość? Czy zasługują na niepodległość? Te pytania nabierają szczególnego znaczenia w dniu, kiedy Polska obchodzi kolejną rocznicę odzyskania niepodległego bytu.

Tożsamość Saharyjczyków ukształtowało kilka czynników. Pierwszą różnicą jest ich nomadyczna tradycja. W przeciwieństwie do Marokańczyków nie prowadzili osiadłego trybu życia. Musiało jednak upłynąć wiele wieków zanim mieszkańcy Sahary Zachodniej, zaczęli odczuwać potrzebę odróżniania się od innych ludów zamieszkujących ten rejon Afryki.

Proces tworzenia się zachodniosaharyjskiej społeczności przyspieszyła wspólna walka przeciwko obcym, którzy pojawiali się coraz częściej na pustyni należącej do dzisiejszych Saharyjczyków. Ta walka miała swoich przywódców, którzy konsolidowali nomadów wokół idei przeciwstawienia się inwazji innych ludów i narodów.

Jedną z pierwszych ikon zachodniosaharyjskiego ruchu narodowowyzwoleńczego był Ma’el’Aineen. Przewodził on oporowi przeciwko Francuzom, którzy w latach 80-tych XIX wieku zapuszczali się na obszar dzisiejszej Sahary Zachodniej. Co ciekawe Ma’el’Aineen nie był Saharyjczykiem i pochodził z rodziny marabutów, mieszkającej aż nad rzeką Niger. Fakt ten oznaczał, że jeszcze wtedy Saharyjczycy nie stanowili świadomej swojej tożsamości społeczności. Ma’el’Aineen zorganizował opór przeciwko europejskim placówkom handlowym na wybrzeżu Sahary Zachodniej, dostarczając broń – zdobytą wcześniej od hiszpańskich i niemieckich producentów broni – wszystkim przeciwnikom Francuzów. Ostatecznie uległ swoim przeciwnikom, ale przetrwała legenda o jego czynach.

Wtedy nie była to jeszcze walka o swoje prawa, lecz przede wszystkim opór przeciwko obcym. Owi obcy, zainteresowali się na poważnie kolonizacją Sahary Zachodniej dopiero w latach 40-tych XX wieku, kiedy zostały odkryte ogromne złoża fosforytów w Bou Craa . Tymi obcymi byli wtedy Hiszpanie, którzy mozolnie, unikając zbrojnej konfrontacji, podporządkowali terytorium nazwane Saharą Hiszpańską. Ostatecznie Sahara Zachodnia przestała być traktowana przez Madryt jako kolonia, lecz zaczęła być jego prowincją. Opór przeciwko hiszpańskiej władzy wybuchł w latach 50-tych, a jego kontynuacja była możliwa dzięki nowej generacji Saharyjczyków, która zdobyła wykształcenie w marokańskich szkołach. Sprzyjał też temu proces powstawania miast na Saharze Zachodniej, do których zaczęli ściągać jej mieszkańcy. Hiszpanie angażowali też Saharyjczyków do pracy w kopalniach fosforytów, w służbach kolonialnych niższego szczebla. To oni po zakończeniu edukacji stworzyli trzon zachodniosaharyjskiego ugrupowania wyzwoleńczego, Frontu POLISARIO. Zaczęli oni rozumieć swoją odrębność i sformułowali pierwsze hasła, które poprowadziły Saharyjczyków do walki. Zachodniosaharyjskie elity zaczęły być świadome, że żadna zewnętrzna władza, czy to hiszpańska, czy też marokańska nie zapewni uznania praw Saharyjczyków do ich ziemi, i jeśli Maroko zastąpiłoby Hiszpanię w roli kolonizatora oznaczałoby to początek kolejnych obcych rządów. Na te poglądy szczególnie podatni byli mieszkańcy ośrodków miejskich, ludzie młodzi i kobiety.

Kiedy okazało się, że Maroko chce przejąć kontrolę nad Saharą Zachodnią, do walki z Marokańczykami stanął POLISARIO, który miał za sobą poparcie dużej części zachodniosaharyjskiej społeczności. Intencje Marokańczyków wobec mieszkańców Sahary Zachodniej stały się jasne w chwili, gdy marokańskie wojska rozpoczęły naloty na zachodniosaharyjskie osiedla z użyciem napalmu i bomb fosforowych. W rezultacie tysiące Saharyjczyków uciekło do sąsiedniej Algierii, gdzie żyją do dzisiaj.

Walka z Maroko wzmocniła zachodniosaharyjską tożsamość. Okazało się, że wróg, który chce złamać zachodniosaharyjską społeczność i wyprzeć ją z ojczystego terytorium, obudził w Saharyjczykach poczucie odrębności.Saharyjczycy zespolili się w jedną społeczność, która wspólnie walczy o swoje przetrwanie.

Czy istnieje zatem zachodniosaharyjski naród? Na takie zdefiniowanie Saharyjczyków być może jest jeszcze za wcześnie. Z kolei na tak postawione pytanie powinni odpowiedzieć oni sami w referendum, w którym wypowiedzą się w sprawie własnej tożsamości i przyszłości swojej ojczystej ziemi. Jedno jest pewne – Saharyjczycy nie są Marokańczykami. Saharyjczykami nie są Marokańczycy, którymi Maroko zasiedla okupowaną Saharę Zachodnią, aby później dowieść swojej tezy, że na Saharze nie ma żadnych Saharyjczyków, tylko Marokańczycy.

SZ

 Dokument bez tytułu