Czy istnieje sztuka afrykańska

afryka.org Kultura Sztuka Czy istnieje sztuka afrykańska

Czy istnieje sztuka afrykańska? Kto dokonuje takiego podziału? I dlaczego?

Na te pytania starał się odpowiedzieć Simon Njami, znany krytyk sztuki i kurator wystawy Africa Remix, który gościł na zaproszenie Instytutu Francuskiego w warszawskiej Zachęcie. I usłyszeliśmy zdecydowane – nie ma sztuki afrykańskiej.

Sztuka jest pojęciem uniwersalnym. Sztuka polska? Sztuka afrykańska? To tylko przymiotniki, których sztywno trzyma się słownik. Gra słów i pojęć. I tutaj Njami podaje przykład. Europejscy kolonizatorzy, którzy dotarli do wybrzeży Afryki, stwierdzili, że mieszkańcy tego kontynentu nie mają historii. Dlaczego? Bo nie zapisywali swoich dziejów, a w umysłach XV-wiecznych 'odkrywców' nie mieścił się świat bez umiejętności ich materializacji. A przecież tożsamość historyczna mieszkańców Afryki wynikała z tradycji ustnej, skrzętnie "zapisywanej" w pamięci kolejnych pokoleń. Spotykając Europejczyków-pisarzy spoglądali na nich jak na dziwaków.

Zatem wszystko jest względne. Zależy od punktu widzenia.

I wreszcie sama Afryka. Na otwarciu wystawy Africa Remix, Simon Njami przeprowadził test na obciążenie dziedzictwem kolonialnym. Poczęstował tortem przedstawicieli państw, dawniej posiadających kolonie. Zrobił to w tak przewrotny sposób, że każdy z gości musiał sobie ukroić kawałek okrągłego ciasta. I analogicznie do kongresu berlińskiego, który ponad sto lat temu podzielił Afrykę stwierdzeniem "tort został podzielony", Francja, Niemcy i Wielka Brytania wycięły jego największe kawałki. Zbieg okoliczności?

Simon Njami potrafi wprowadzić w zakłopotanie każdego artystę, który uważa, że tworzy sztukę. Wskazuje na pozę, brak autentycznej motywacji. Jeżeli ktoś na Zachodzie mówi – tworzę sztukę afrykańską – to od razu chce sprawiać wrażenie wielkiej oryginalności. Nieznośna tendencja do stosowania przymiotników. Njami drwi, prowokuje do refleksji.

Dzwonię do znajomego artysty i pytam się, co robi – mówi Njami. – A on odpowiada mi – dekonstruuję.

Niestety wystawa Africa Remix. nie dotrze do Polski. Dlaczego? Wystarczyło przyjrzeć się pustej sali.

Paweł Średziński

Od autora:

Simon Njami, ur. w 1962 roku w Lozannie, Kameruńczyk, Szwajcar… Pisarz, krytyk sztuki, kurator wystaw. Dyrektor artystyczny Rencontres de la Photographie Africaine i współzałożyciel "Revue Noire". Był kuratorem głośnej wystawy Africa Remix.

Więcej informacji o Africa Remix

 Dokument bez tytułu