Przez ponad dwadzieścia lat Didier Ratsiraka nazywany też „czerwonym admirałem” rządził Madagaskarem. Sprawował władzę nad wyspą, która doświadczyła nieudanego eksperymentu Pierwszej Republiki. Ratsiraka miał inny pomysł na Madagaskar. Inny niż jego poprzednicy.
W 1975 roku na „ósmym kontynencie” trwał kryzys polityczny. Generał Gabriel Ramanantsoa nie mógł poradzić sobie z przywróceniem spokoju nawet w armii, którą dowodził. Był postrzegany jako przedstawiciel ludu Merina, co budziło niezadowolenie wśród mieszkańców wybrzeża tzw. côtiers. W rezultacie przekazał władzę pułkownikowi Richardowi Ratsimandrava. Ratsimandrava został zamordowany pięć dni po swojej nominacji.
Dopiero kilka miesięcy później, w czerwcu 1975 roku udało się rozwiązać kryzys. Nowym przywódcą i prezydentem Madagaskaru miał zostać komandor Didier Ratsiraka (ur. 1936), który stanął na czele Najwyższej Rady Rewolucyjnej (NRR). Armia wybrała Ratsiraka mając na względzie jego pochodzenie. Był on jednym z côtiers. Mógł więc uspokoić nastroje w wojsku. A ponieważ nie ukrywał swoich socjalistycznych sympatii nadawał się także na osobę, którą zaakceptowałyby partie i grupy społeczne, kontestujące malgaskie władze w czasach Pierwszej Republiki.
Pierwsze panowanie „Czerwonego Admirała” (1975-1992)
Słuszność wyboru Ratsiraka potwierdziło grudniowe referendum. Dało mu one prawo do sprawowania władzy prezydenta przez kolejne siedem lat. W ten sposób powstała Druga Republika.
Ratsiraka przystąpił do przeprowadzenia socjalistycznej rewolucji na Madagaskarze. Zamierzał to zrobić odgórnie. Dlatego ogłosił Kartę Malgaskiej Rewolucji Socjalistycznej, określaną jako „Czerwona książka” („Boky Mena”).
Głównym celem Demokratycznej Republiki Madagaskaru miała być budowa nowego społeczeństwa, opartego na „pięciu filarach rewolucji”: NRR, chłopi i robotnicy, młodzi intelektualiści, kobiety oraz siły zbrojne.
Według „Czerwonej książki” rewolucja socjalistyczna stanowiła jedyną drogę do szybkiego osiągnięcia wysokiego poziomu rozwoju gospodarczego i kulturalnego. Broniła też nowej polityki zagranicznej, opartej na niezaangażowaniu Madagaskaru w sprawy nie dotyczące tego kraju, i wewnętrznej, polegającej na decentralizacji oraz gospodarce planowej.
Ratsiraka od razu przystąpił do realizacji wspomnianych postulatów. NRR przejął należące do Francuzów gałęzie gospodarki. Ten krok zadowolił malgaskich nacjonalistów, od dawna domagających się uniezależnienia od Francji. Ratsiraka ogłosił też koniec stanu wojennego, pozostawiając sobie prawo do cenzury mediów. Z kolei postulat bycia państwem niezaangażowanym w praktyce oznaczał zamknięcie amerykańskiej stacji satelitarnej na Madagaskarze.
Wkrótce do zdominowanej przez wojsko NRR dołączyli również cywile. W marcu 1976 roku powstała partia reprezentująca rząd – Antokin'ny Revolisiona Malagasy (Arema). Była ona jedną z sześciu partii tworzących koalicję, Front National pour la Défense de la Révolution (FNDR). Aby startować w wyborach należało być członkiem koalicji. Jednak to Arema, bezpośrednio związana z Ratsiraką, przeważała na malgaskiej scenie politycznej. W kolejnych wyborach zdobywała ona przytłaczającą większość, zaś w rządzie aż 16 na 18 tek ministerialnych przypadło w udziale ludziom, związanym z Arema.
Już po trzech latach od objęcia władzy, Ratsiraka stanął przed nowym problemem. Na wyspie rosło niezadowolenie społeczne. W stolicy kraju, Antananarivo odbyły się antyrządowe demonstracje. Ratsiraka wzorem poprzednich lat wysłał wojsko na ulice. Jednocześnie zrozumiał, że nie może prowadzić sterowanej centralnie przez rząd gospodarki i zgodził się na reformy wolnorynkowe, oczekiwane przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
Wielu Malgaszów spodziewało się, że Ratsiraka przeprowadzi prawdziwą rewolucję, która poprawiłaby poziom życia na wyspie. Wraz z upływem lat stało się jasne, że obiecywany „raj” nie nadejdzie. Poparcie dla Ratsiraka, nawet przy zachowaniu systemu jednej koalicji, a właściwie jednej partii, spadało. W 1975 roku sięgało ono 95 procent, w 1982 było to 80 procent, a w 1989 zaledwie 63 procent.
Pod wpływem wydarzeń w Europie, związanych z upadkiem systemu komunistycznego, także Ratsiraka musiał zrewidować swoją politykę. Rosła w siłę opozycja wobec „czerwonego admirała”. Już podczas wyborów prezydenckich w 1989 roku międzynarodowi obserwatorzy stwierdzili szereg nieprawidłowości. Doprowadziło to do zamieszek w stolicy Madagaskaru, znowu stłumionych przez wojsko.
10 sierpnia 1991 roku 400 tysięcy Malgaszów wzięło udział w pokojowej manifestacji, która przemaszerowała pod pałac prezydencki. Kiedy straż prezydenta otworzyła ogień do manifestantów, Ratsiraka wiedział już, że będzie musiał zgodzić się na zmiany. Kraj był sparaliżowany przez strajk generalny, a wojsko nie stanowiło już prezydenckiego zaplecza. W związku z tym Ratsiraka podpisał porozumienie, w którym zgodził się na nową konstytucję oraz wolne wybory z udziałem wielu partii. Do rządu został zaproszony główny lider opozycji skupionej wokół Comité des Forces Vives (Forces Vives), Albert Zafy. Proces demokratyzacji Madagaskaru zakończył się w 1992 roku. Wtedy odbyły się wybory prezydenckie, w których zwyciężył Zafy. Największym przegranym był Ratsiraka i jego nowa partia Mouvement Militant pour le Socialisme Malgache (MMSM).
Powrót Admirała
Zafy nie cieszył się długo poparciem Malgaszów. W 1996 roku został odwołany z urzędu. Odbyły się wybory, w których znowu wystartował… Ratsiraka. I wygrał, zdobywając 50,7 procent głosów w drugiej turze.
Ratsiraka ponownie wrócił do swojego pomysłu silnych rządów prezydenckich. Dlatego doprowadził do zmiany konstytucji w 1998 roku. W ogólnokrajowym referendum udało mu się przeforsować zgodę na wzmocnienie roli prezydenta, lecz i tym razem szczęśliwa gwiazda nie świeciła długo dla „czerwonego admirała". W 2001 roku w pierwszej turze wyborów prezydenckich wygrał Marc Ravalomanana.
Ratsiraka zaczął tracić poparcie na wyspie. Ostatecznie wyjechał do Francji. Rząd Madagaskaru nie chciał już jego powrotu. W związku z tym oskarżył go o kradzież 8 milionów dolarów z państwowej kasy i skazał na 10 lat ciężkich robót. W tej sytuacji nie było mowy o tym, aby Ratsiraka wrócił do swojej ojczyzny.
Na Madagaskarze pozostał tylko bratanek Ratsiraka, Roland. W wyborach w 2006 roku walczył o fotel prezydencki, zajmując trzecie miejsce. A admirał mógł przyglądać się głosowaniu z wygnania.
(kofi)